ಕಂಪೆನಿಗಳ ಮಸೂದೆ 2013

ಭಾರತೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಮಸೂದೆ 2013 ನಿಮಗೆಷ್ಟು ಗೊತ್ತು?.... 

                    ನಾವು ಪ್ರತಿದಿನ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಓಡಾಡುತ್ತೇವೆ. ನಿಮಗೆ ಇಷ್ಟವಿದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಬೇರೆ. ಆದರೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಲೇಬೇಕು. ಅಂತೆಯೇ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಕಂಪೆನಿಗಳಿವೆ. ನಮ್ಮ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲೇ ಐದು ಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಮಿಕ್ಕಿ ಕಂಪೆನಿಗಳಿವೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಕೆಲವು ನೀತಿ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕು. ಅದೇ ಭಾರತೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಮಸೂದೆ (Indian Companies Act). ಮೊದಲಿದ್ದ ಭಾರತೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಮಸೂದೆ 1956 ಹಲವು ವಿರೋದಾಭಾಸಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿನ ನೀತಿ ನಿಯಮಗಳು ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಅವನ್ನೆಲ್ಲ ಬದಿಗೆ ಸರಿಸಿ ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಭಾರತೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಮಸೂದೆ 2013 (Indian Companies Act 2013) ಜಾರಿಗೆ ಬಂತು. ಕಾರ್ಪೋರೇಟ್ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲೊಂದು ಹೊಸ ಸಂಚಲನವನ್ನೇ ಮೂಡಿಸಿತು. ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ..... 

                           ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿನ ಅರ್ಥ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕ್ಷಣಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆ ಆಗುವ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಒಗ್ಗಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಅರ್ಥ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಹಳೆಯ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಬದಲು ಮಾಡಲು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ತೀರ್ಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂತು. ಅಗಸ್ಟ್ 30, 2013ರಂದು ಈ ಮಸೂದೆ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂತು. ಹಳೆಯ ಮಸೂದೆಯಲ್ಲಿದ್ದ 700 ಸೆಕ್ಷನ್ ಗಳನ್ನು 470ಕ್ಕೆ ತಗ್ಗಿಸಲಾಯಿತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಸೂದೆಯಲ್ಲಿ 29 ಅಧ್ಯಾಯಗಳು, 7 ಶೆಡ್ಯೂಲ್ ಗಳಿವೆ. 

                      ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಾವು ಎಲ್ಲ ಉದ್ಯಮಕ್ಕೂ ಕಂಪೆನಿ ಎಂದುಬಿಡುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಈ ಮಸೂದೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಯಾವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಈ ಮಸೂದೆಯಡಿ (ಹಳೆಯ ಅಥವಾ ಹೊಸ) ನೋಂದಣಿ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆಯೋ ಅವು ಮಾತ್ರ ಕಂಪೆನಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಯಾವಾಗ ಕಂಪೆನಿಯು ರಿಜಿಸ್ಟರ್ ಆಗುತ್ತದೆಯೋ ಆಗ ಅದು ಕಾನೂನಿನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. 

          ಈ ಕಂಪೆನಿಗಳನ್ನು ಹಲವಾರು ವಿಧವಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಅವುಗಳೆಂದರೆ - ೧. ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ - 1. ಸೀಮಿತ ಪಾಲಿನ ಕಂಪೆನಿ (Company Limited by shares) 2.ಸೀಮಿತ ಗ್ಯಾರಂಟಿ ಕಂಪೆನಿ (Company limited by guarantee) 3.ಅನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ (Unlimited company) ೨. ಸದಸ್ಯರ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ 1. ಏಕೈಕ ನಿರ್ದೇಶಕ ಕಂಪೆನಿ (One Person Company) 2. ಖಾಸಗಿ ಕಂಪೆನಿ (Private Company) 3. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಂಪೆನಿ (Public Company) ೩. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ - 1. ಹಿಡುವಳಿ ಮತ್ತು ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ (Holding and Subsidiary Company) 2. ಸಹಾಯಕ ಕಂಪೆನಿ (Associate Company) ೪. ಬಂಡವಾಳದ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ - 1.ದಾಖಲಿತ ಕಂಪೆನಿ (Listed Company) 2. ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡದ ಕಂಪೆನಿ (Unlisted Company) ಇನ್ನೂ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಂಪೆನಿ, ವಿದೇಶಿ ಕಂಪೆನಿ...ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ವಿಧದ ಕಂಪೆನಿಗಳಿವೆ. 

                       ಯಾವುದೇ ಕಂಪೆನಿ ಮೊದಲು ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಾರ್ ಆಫ್ ಕಂಪನೀಸ್ ನೊಂದಿಗೆ ದಾಖಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಆಗ ಅದು CIN (Corporate Identity Number) ಎಂಬ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಪ್ರತಿ ಕಂಪೆನಿಗೂ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಕಂಪೆನಿಗಳು MOA (Memorandum of Association) ಹಾಗೂ AOA (Articles of Association) ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇವೆರಡೂ ಕಂಪೆನಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ದಾಖಲೆಗಳು. ಸಂಸ್ಥೆಯ ಬೆನ್ನೆಲುಬೆಂದರೂ ತಪ್ಪಿಲ್ಲ. ಇವನ್ನು ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಲ್ಲಿ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕೂಡ ಮಾಡಬಹುದು. ಕಂಪೆನಿಗಳು ಆರಂಭಗೊಳ್ಳುವ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಜನರಿಗೆ ನೀಡುವ ವಿವರಣಪತ್ರ (Prospectus) ಹೇಗಿರಬೇಕು, ಏನನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬೇಕು, ಯಾವ ನಿಗದಿತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಂಚಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಮಸೂದೆ ಹೇಳುವುದಲ್ಲದೇ ಅದರಲ್ಲಿ ಏನಾದರೂ ದೋಷಗಳಿದ್ದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾದವರಿಗೆ ನೀಡುವ ಶಿಕ್ಷೆ (Criminal Liability Sec 34, Civil Liability Sec 35) ಯನ್ನೂ ಸಹ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಕಂಪೆನಿಯು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಶೇರುಗಳನ್ನು ಜನರಿಗೆ ಹಂಚಿರುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದರ ಅಧಿಕಾರಯುತ ಬಂಡವಾಳ (Authorised Capital) ವನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಲು ಬಯಸಿದರೆ ಅದು ತನ್ನದೇ ಶೇರುಗಳನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ' Buy back ' ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಕಂಪೆನಿಯು ಅನೇಕ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕು. ಆ ನಿಯಮಗಳೆಲ್ಲವನ್ನು ಈ ಮಸೂದೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಜೊತೆಗೆ ಶೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ಟಾಕುಗಳಾಗಿ ಅಥವಾ ಸ್ಟಾಕುಗಳನ್ನು ಶೇರುಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಅನುಸರಿಸಬೇಕಾದ ಕ್ರಮಗಳೂ ಈ ಮಸೂದೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟ ಹಾಗೂ ನಿಖರವಾಗಿದೆ. ಕಂಪೆನಿಗಳು ನೀಡುವ ಬೋನಸ್ ಶೇರುಗಳು, ಸಾಲಪತ್ರ (Debentures) ಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರವಾದ ಮಾಹಿತಿಯೂ ಇದರಲ್ಲಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಕೆಲವು ದಾಖಲೆ ಅಥವಾ ಕಾಗದಪತ್ರಗಳನ್ನು ಕಾಪಿಡಬೇಕು. ಅದರ ಬಗೆಗಿನ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನೂ ಮಸೂದೆಯಲ್ಲಿ (Sec 88 to 91 and Sec 94 to 95) ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. 

                         ಪ್ರತಿ ಕಂಪೆನಿಯೂ ತನ್ನ ವಾರ್ಷಿಕ ಆದಾಯದ ವರದಿಯನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ತಯಾರಿಸಬೇಕು. ಅದನ್ನು ಲೆಕ್ಕ ಪರಿಶೋಧನಾಧಿಕಾರಿ (Chartered Accountant) ಬಳಿ ಆಡಿಟ್ ಮಾಡಿಸಬೇಕು. ಜೊತೆಗೆ 10 ವರ್ಷದ ನಂತರ ತನ್ನ ಆಡಿಟರ್ ಗಳನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಬದಲಿಸಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಏರ್ಪಡಿಸುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಭೆ (General Meeting), ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಭೆ (Extra ordinary Meeting) ಗಳ ವಿಧಾನ, ಪಾಲಿಸಬೇಕಾದ ನಿಯಮಗಳು, ಎರಡು ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಭೆಗಳ ನಡುವಿನ ಗರಿಷ್ಠ ಕಾಲಾವಧಿ ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲದರ ಕುರಿತು ಈ ಮಸೂದೆ ಮಾಹಿತಿ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಷೇರುಪೇಟೆಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಣಿಯಾದಾಗ ಪಾಲಿಸಬೇಕಾದ ಸೆಬಿ (Securities and Exchange Board of India)ಯ ನಿಯಮಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. 

                ಭಾರತೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಕಾಯ್ದೆ 2013 ರ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಅಂಶವೆಂದರೆ ' ಏಕೈಕ ನಿರ್ದೇಶಕ ಕಂಪೆನಿ' (One Person Company) ಯ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು. ಹಳೆಯ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿ ಇದ್ದ ಕನಿಷ್ಠ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಿತಿ ಎರಡು. ಆದರೆ ಹೊಸ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿ ಓರ್ವ ನಿರ್ದೇಶಕನಿದ್ದರೂ ಆತ ಕಂಪೆನಿ ಆರಂಭಿಸಬಹುದು. ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ(Partnership Firms) ಮತ್ತು ಕಂಪೆನಿ - ಇವೆರಡರ ಉತ್ತಮ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಏಕೈಕ ನಿರ್ದೇಶಕ ಕಂಪೆನಿ ಒಂದು ಹೊಸ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯೇ ಸರಿ. 

                ಇದಲ್ಲದೇ ಕಾರ್ಪೋರೇಟ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ (Corporate Social Responsibility , in short CSR) ಇನ್ನೊಂದು ನವಿರಾದ ಕಲ್ಪನೆ. ಇದರಂತೆ 5 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ (Net profit) ಇರುವ ಅಥವಾ 1000 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ವಹಿವಾಟು (Turnover) ನಡೆಸುವ ಅಥವಾ 500 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯ (Net worth) ಇರುವ ಕಂಪೆನಿಗಳು ತಮ್ಮ ಲಾಭದಲ್ಲಿ 2 ಶೇಕಡರಷ್ಟು ಸಮಾಜದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಬಳಸಬೇಕು. ಇದರಿಂದ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಬೆಳೆಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಸಮಾಜದ ಉದ್ಧಾರವೂ ಆಗುತ್ತದೆ. ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್, ಗೂಗಲ್, ಐ.ಟಿ‌.ಸಿ., ಏಪಲ್, ಸೋನಿ ಇವೆಲ್ಲ ಕಾರ್ಪೋರೆಟ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡ ಕಂಪೆನಿಗಳು. ಕ್ಲಾಸ್ ಮೇಟ್ ನೋಟ್ ಬುಕ್ ಗಳು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ನೋಟ್ ಬುಕ್ ನ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇದರ ಮಾರಾಟದಿಂದ ಬರುವ ಒಂದು ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಬಡಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತೇವೆಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಕಂಡಾಗ ಕೊಳ್ಳಲು ನಮಗೂ ಹೆಮ್ಮೆಯೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಾರಾಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸ್ವಾಮಿಕಾರ್ಯವೂ ಆಯ್ತು. ಸ್ವಕಾರ್ಯವೂ ಆದಂತಾಯ್ತು. ಕಂಪೆನಿಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಎಲ್ಲ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಮಾಡಿದ ಕಾನೂನು ಭಾರತೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಮಸೂದೆ 2013. ಏನೇ ಆದರೂ ಇದು ಉದ್ಯಮ ಸ್ನೇಹೀ ಕಾಯ್ದೆ. ಇದರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಕಂಪೆನಿಗಳು ಮುಂದಾಗುತ್ತಿವೆ. ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಧನಾತ್ಮಕ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಸರಳತೆ ಮತ್ತು ನಿಖರತೆ. ಈ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಪಾಲಿಸಿದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಖಚಿತ. ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೊಸ ಛಾಪನ್ನೇ ಮೂಡಿಸಿದ ಮಸೂದೆಯಿದು. 

                  ಇದರಲ್ಲಿ ದೋಷಗಳೇ ಇಲ್ಲವೆಂದಲ್ಲ. ಇಲ್ಲೂ ಹಲವು ಹುಳುಕುಗಳಿವೆ. 

 1. ಈ ಮಸೂದೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಕಂಪೆನಿಯು ಮೂರನೆಯ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಸ್ವತಂತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ (Independent Director) ರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಒಳಿತೆನಿಸಿದರೂ ಇಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗಳಿವೆ. ಪ್ರವರ್ತಕರಿಂದಲೇ (Promoters) ನೇಮಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಸ್ವತಂತ್ರರಾಗಲು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯ ? ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ, ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಸಂಬಂಧವೇ ಇಲ್ಲದವರನ್ನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಪ್ರವರ್ತಕರು ತಮ್ಮ ಕಂಪೆನಿಯ ಡೈರೆಕ್ಟರ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸುತ್ತಾರೆಯೇ? ಜೊತೆಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಲು ಹಲವಾರು ಯೋಗ್ತತೆಗಳಿರಬೇಕು. ಅವೆಲ್ಲವೂ ಇದ್ದರೂ ಅವರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ ನಂತರ ಸಾಮಾನ್ಯರಾದವರಾರೂ ಆ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. 

2. ಕಾರ್ಪೋರೆಟ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ 2 ಶೇಕಡ ಎಂದರೂ " ಕಾರ್ಪೋರೆಟ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ " ಎಂದರೇನೆಂದು ಎಲ್ಲಿಯೂ ಮಸೂದೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿಲ್ಲ. ಜೊತೆಗೆ ಹಲವಾರು ಕಂಪೆನಿಗಳು (ONGC ಯೂ ಸೇರಿದಂತೆ) ಅಷ್ಟು ಮೊತ್ತವನ್ನು ಖರ್ಚುಮಾಡಿಲ್ಲ. 

3. ಇದು ವಿಪರೀತ ಆಡಳಿತಶಾಹಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಮಸೂದೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಎಲ್ಲ ನಿರ್ದೇಶಕರೂ DIN (Director Identification Number)ನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು. ಇದು PAN (Permanent Account Number) ನಂತೆಯೇ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ಹದ್ದಿನ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಬೀಳುವುದು ಯಾರಿಗೂ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲ. 

4. ಲಿಂಗಸಮಾನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಲು ಕಂಪೆನಿಯ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಒಂದು ಮಹಿಳಾ ನಿರ್ದೇಶಕಿಯ ನೇಮಕ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಒಳ್ಳೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೇ ಸರಿ. ಆದರೆ ಅಂತಹ ನಿರ್ದೇಶಕತ್ವಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯ ಮಹಿಳೆಯರು ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಹು ವಿರಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆಂಬುದು ವಿಷಾದನೀಯ ಸಂಗತಿ. 

                 ಭಾರತೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಮಸೂದೆ 2013 ತನ್ನದೇ ಆದ ಇತಿ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೂ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟುಗೊಳಿಸಿ ಬೇನಾಮಿ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ತಡೆಯುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಹಳೆಯ ಮಸೂದೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಹಲವಾರು ಸಂಗತಿಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟೀಕರಣವಿದೆ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಇದು ಒಂದು ಹೊಸ ಬದಲಾವಣೆ ತರಬಲ್ಲ ಮಸೂದೆಯಾಗಿದೆ. ಲೋಪ ದೋಷಗಳು, ಕುಂದು ಕೊರತೆಗಳು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಸ್ವಲ್ಪವಾದರೂ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಪರಿಪೂರ್ಣತೆ ಎಂಬುದು ತಲುಪಲಾಗದ ಗಮ್ಯ. ಅದರತ್ತ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಬಹುದಷ್ಟೇ... 

- R. R. B.